Беларусь застаецца апошнім катам Еўропы: колькасць смяротных пакаранняў вырасла ў 2018 годзе
АГУЛЬНАСУСВЕТНЫЯ ТЭНДЭНЦЫІ
Праведзеная Amnesty International ўсебаковая ацэнка прымянення смяротнага пакарання ў 2018 годзе паказвае, што сусветная тэндэнцыя па адмове ад гэтага вельмі жорсткага, бесчалавечнага і зневажальнага годнасць пакарання захоўваецца, нягледзячы на рэгрэсіўныя крокі некалькіх краін.
Важней за ўсё тое, што колькасць вядомых пакаранняў смерцю скарацілася больш чым на 30% і дасягнула самага нізкага паказчыка, зафіксаванага Amnesty International за апошняе дзесяцігоддзе. Гэта звязана са значным скарачэннем колькасці пакаранняў смерцю ў некаторых краінах, дзе звычайна караюць больш за ўсё людзей, такіх як Ірак, Іран, Пакістан і Самалі.
Акрамя гэтага, скарацілася і колькасць краінаў, дзе было зафіксавана правядзенне пакаранняў смерцю. Аднак некаторыя краіны супраціўляліся гэтай агульнасусветнай станоўчай тэндэнцыі. У Тайландзе ўпершыню з 2009 года была праведзена смяротнае пакаранне, а ў некаторых іншых краінах, як паведамляецца, выраслі агульнагадавыя паказчыкі, у тым ліку ў Беларусі, Сінгапуры, Паўднёвым Судане, ЗША і Японіі.
РЭГІЯНАЛЬНЫЯ ТЭНДЭНЦЫІ: БЕЛАРУСЬ
Беларусь застаецца апошняй дзяржавай у Еўропе і Цэнтральнай Азіі, дзе працягвае прымяняцца смяротнае пакаранне. Пры гэтым у 2018 годзе колькасць прыведзеных у выкананне смяротных прысудаў вырасла - з двух у 2017-м да чатырох. Таксама ў мінулым годзе былі вынесеныя два новыя смяротныя прысуды (годам раней - чатыры).
Ёсць падставы меркаваць, што першыя пакаранні ў 2018 годзе ў Беларусі адбыліся ў траўні - тады маглі быць пакараныя двое зняволеных. У ходзе слуханняў сваёй справы ў Вярхоўным судзе прысуджаны да смяротнага пакарання Вячаслаў Сухарко распавёў, што ў ноч з 15 на 16 траўня Аляксея Міхаленю і Віктара Лётава вывелі з іх камер і больш яны туды не вярнуліся. Па стане на канец 2018 года ўлады Беларусі не пацвердзілі факт іх расстрэлу. Абодва былі прысуджаныя да смяротнага пакарання ў 2017 годзе пасля таго як у ходзе асобных судовых працэсаў яны былі прызнаныя вінаватымі ў забойствах.
У лістападзе былі пакараныя яшчэ двое смяротнікаў, Ігар Гершанкоў і Сямён Беражной. У ліпені 2017 года яны былі прызнаныя вінаватымі ў забойстве, выкраданні, крадзяжы, захоўванні наркотыкаў і падробцы дакументаў. Пакаранні адбыліся пасля рашэння Вярхоўнага суда рэспублікі, які пакінуў вынесены ім прысуд у сіле. Усяго месяцам раней той жа суд пайшоў на беспрэцэдэнтны крок і пагадзіўся перагледзець іх справа пасля апеляцыі, у якой сцвярджалася, што ў іх справе былі дапушчаныя працэсуальныя парушэнні. Суд прыйшоў да высновы, што парушэнняў дапушчана не было. Сваякі зняволеных пацвердзілі, што пакаранні адбыліся.
У снежні Спецыяльны дакладчык ААН па пытанні аб становішчы ў галіне правоў чалавека ў Беларусі, Спецыяльны дакладчык ААН па пытанні аб пазасудовых пакараннях смерцю, пакараннях без належнага судовага разбору або адвольных пакараннях смерцю і Камітэт ААН па правах чалавека асудзілі прымяненне смяротнага пакарання ў Беларусі. Яны таксама асудзілі адмову Беларусі задаволіць просьбы Камітэта ААН па правах чалавека не прыводзіць у выкананне прысуды Аляксея Міхалені, Ігара Гершанкова і Сямёна Беражнога, пакуль Камітэт вывучае іх справы.
У сваіх аглядах выканання Рэспублікай Беларусь двух міжнародных дамоваў, якія яна ратыфікавала, Камітэт ААН па правах чалавека і Камітэт супраць катаванняў, акрамя іншых заўваг, рэкамендавалі Рэспубліцы Беларусь разгледзець магчымасць увядзення мараторыя на выкананне смяротных прысудаў з мэтай поўнай адмены смяротнага пакарання ў далейшым і замену смяротных прысудаў іншымі пакараннямі. Камітэт ААН па правах чалавека таксама выказаў занепакоенасць тым, што асобы, якім вынесены смяротны прысуд, пазбаўленыя права на справядлівае судовае разбіральніцтва, ім і іх блізкім не паведамляюць дату прывядзення прысуду ў выкананне, цела пакараных не вяртаюцца родным, а інфармацыя аб месцах іх пахавання не абнародуецца.
Больш за тое, Камітэт супраць катаванняў выказаў глыбокую заклапочанасць у сувязі з прадстаўленымі Камітэтам ААН па правах чалавека дадзенымі, пра тое, што прызнальныя паказанні даюцца пад ціскам ці катаваннямі, і паведамленнямі аб тым, што людзі, якія чакаюць выканання смяротнага прысуду, утрымліваюцца ў адзіночных камерах.
У 2018 годзе былі вынесеныя яшчэ два смяротныя прысуды: у студзені Мінскі гарадскі суд прыгаварыў Вячаслава Сухарко і Аляксандра Жыльнікава да пакарання смерцю за забойства пасля перагляду іх справаў і адмены іх пажыццёвых прысудаў пры паўторным разглядзе. У траўні Вярхоўны суд пакінуў іх прысуды без зменаў, цяпер яны могуць быць расстраляныя ў любы час. Наколькі вядома, яны з'яўляюцца адзінымі зняволенымі, якія чакаюць выканання сваіх смяротных прысудаў у Беларусі, па стане на канец 2018 года.
Amnesty International працягвае кампанію за неадкладную адмену смяротных прысудаў Сухарко і Жыльнікаву. Amnesty International выступае супраць смяротнага пакарання ва ўсіх выпадках без выключэння, незалежна ад характару злачынства, характарыстык злачынца і спосабу, якім дзяржава пазбаўляе жыцця асуджанага.
